Αναδημοσίευση από ΤΑ ΝΕΑ της 9ης Απριλίου 2012
Ο «Καλλικράτης» αποτελεί μια από τις βασικότερες μεταρρυθμίσεις που αλλάζει ριζικά τον διοικητικό και πολιτικό χάρτη της χώρας. Η σύσταση αιρετών περιφερειών και η απόδοση σε αυτές σημαντικών αρμοδιοτήτων, ιδίως στον τομέα της περιφερειακής ανάπτυξης, καλύπτει μια επιτακτική ανάγκη για ένα κράτος πιο λειτουργικό, κοντά στους πολίτες και θέτει τις βάσεις για τη μείωση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Δυστυχώς όμως η προοπτική αυτή δεν έχει ενισχυθεί με την απαιτούμενη πολιτική στήριξη. Εναν χρόνο μετά, η μεταρρύθμιση έχει περιοριστεί στην αρχική νομοθετική πρωτοβουλία.
Ως νέος θεσμός, οι περιφέρειες είναι αντιμέτωπες με σημαντικά οργανωτικά προβλήματα, γραφειοκρατικά κενά, σοβαρές ελλείψεις σε οικονομικούς πόρους και μια σειρά από λειτουργικά προβλήματα που δυσχεραίνουν την αξιοποίηση του αναπτυξιακού ρόλου που τους έχει αποδοθεί. Παρά το γεγονός ότι για πρώτη φορά ένα τόσο φιλόδοξο εγχείρημα συνοδεύτηκε από ένα λεπτομερές και εξαντλητικό επιχειρησιακό πρόγραμμα δράσης για την ενίσχυση των νέων θεσμών, το πρόγραμμα αυτό έχει παραμείνει στα χαρτιά ενώ τα σχετικά κονδύλια λιμνάζουν στα εμπλεκόμενα υπουργεία.
Οι συχνές μεταβολές στην πολιτική ηγεσία του αρμόδιου υπουργείου οδήγησαν σε σημαντικές καθυστερήσεις και αδυναμία συντονισμού των αναγκαίων πρωτοβουλιών για την ενδυνάμωση της διοικητικής ικανότητας των νέων αυτοδιοικητικών αρχών. Με διαρκείς νομοθετικές παρεμβάσεις επιχειρήθηκε η αποψίλωση σημαντικών αρμοδιοτήτων που είχαν αρχικά αποδοθεί στις περιφέρειες. Τα παραδείγματα είναι πολλά αν αναλογισθεί κανείς το σύντομο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την έναρξη λειτουργίας των νέων δομών τον Ιανουάριο του 2011. Στον τομέα της υγείας, με την πρόσφατη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης αφαιρείται από τις αιρετές περιφέρειες η δυνατότητα ένταξης της οργάνωσης των υπηρεσιών υγείας στον περιφερειακό αναπτυξιακό προγραμματισμό. Διατηρείται έτσι το αναποτελεσματικό δίκτυο των αποκεντρωμένων δομών του υπουργείου που έχει οδηγήσει σε κατακερματισμό παρεχόμενων υπηρεσιών, αναποτελεσματικότητα στη διαχείριση των κονδυλίων και αδυναμία άμεσης λογοδοσίας και ελέγχου από τους πολίτες.
Στον τομέα της περιβαλλοντικής πολιτικής, η συγκεντρωτική αντίληψη της κυβέρνησης έχει εκδηλωθεί πολλαπλώς. Με τον πρόσφατο νόμο για τη διαχείριση των αποβλήτων αφαιρέθηκε από τις περιφέρειες η αρμοδιότητα εκπόνησης των περιφερειακών σχεδίων διαχείρισης. Διατηρούνται έτσι οι αναποτελεσματικές πρακτικές που έχουν οδηγήσει τη χώρα σε αδιέξοδο παρά το γεγονός ότι τα δείγματα γραφής ήταν πολύ θετικά, με πολλές περιφέρειες να έχουν ήδη δρομολογήσει τα απαιτούμενα έργα. Παράλληλα με προηγούμενα νομοσχέδια έχουν αφαιρεθεί σημαντικές αρμοδιότητες σχετικά με τις περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις και έχουν μεταφερθεί στο υπουργείο Περιβάλλοντος. Ακόμα όμως και για τις αρμοδιότητες που έχουν παραμείνει στις περιφέρειες, η δυνατότητα πραγματικής άσκησής τους παραμένει περιορισμένη καθώς δεν έχουν αποδοθεί οι αναγκαίοι πόροι. Το τεράστιο πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί με τη συντήρηση, επισκευή και αποκατάσταση του οδικού δικτύου και των κόμβων φωτεινής σηματοδότησης στην Αττική είναι η κορυφή του παγόβουνου.
Για να ενισχυθεί ουσιαστικά ο αναπτυξιακός ρόλος των περιφερειών δεν αρκούν οι νομοθετικές παρεμβάσεις. Χρειάζεται μια συντονισμένη προσπάθεια αντιμετώπισης των πραγματικών προβλημάτων που καθυστερούν την προσέλκυση επενδύσεων, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και οδηγούν τις περιφέρειες σε οικονομικό μαρασμό. Και αυτά είναι πολλά. Σχετίζονται κυρίως με την εμπλοκή πληθώρας συναρμοδιοτήτων μεταξύ διαφόρων δημόσιων φορέων, τις απαιτητικές, χρονοβόρες και γραφειοκρατικές διαδικασίες αδειοδοτήσεων και την αδυναμία συντονισμού και συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων φορέων για την εκπόνηση ολοκληρωμένων και συνεκτικών αναπτυξιακών προγραμμάτων.
Οι τροπολογίες του υπουργείου Εσωτερικών που κατατέθηκαν αυτή την εβδομάδα στη Βουλή αποτελούν διορθωτικές παρεμβάσεις στον αρχικό νόμο του «Καλλικράτη» που ενώ λύνουν κάποια μικροπροβλήματα, στην ουσία δεν απαντούν στις σύγχρονες προκλήσεις της αιρετής περιφέρειας. Η διέξοδος από την πρωτοφανή πολιτική, κοινωνική και οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα μπορεί να προέλθει μόνο από την ενδυνάμωση των θεσμών που βρίσκονται κοντά στις καθημερινές ανάγκες του πολίτη, είναι σε θέση να αφουγκρασθούν τις καθημερινές του ανησυχίες και ανάγκες και να δράσουν άμεσα και αποτελεσματικά παρακινώντας το ενδογενές δυναμικό τής περιφέρειας. Απαιτείται όμως σταθερή και ισχυρή πολιτική βούληση και κατανόηση των σημαντικών ευκαιριών που προσφέρουν οι νέες οικονομίες κλίμακας που προσφέρουν οι ευρύτερες γεωγραφικές ενότητες αναφοράς των νέων αυτοδιοικητικών αρχών.
Ο Χαράλαµπος Κουταλάκης είναι λέκτορας Διοικητικής
Επιστήµης στο Πανεπιστήµιο Αθηνών και μέλος ΔΕΕ
Συνδέστε μας με τα κοινωνικά δίκτυα:
